Pozycja i dorobek Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu są znaczące. Inicjowane, kończone i kontynuowane badania mają zazwyczaj duże znaczenie teoretyczne oraz wielką doniosłość dla praktyki prawniczej oraz dla wymiaru sprawiedliwości. Nazwiska autorów prac i ich ugruntowana pozycja w macierzystych dyscyplinach są gwarancją rzetelności i kompetencji przeprowadzonych badań i uzyskanych wyników. Bardzo poważne znaczenie mają tutaj zwłaszcza przygotowane przez naukowców toruńskich komentarze do kodeksów i innych ustaw oraz bardzo poważne, a czasami wręcz pionierskie opracowania systemu prawa czy opracowania monograficzne. Zainteresowania badawcze obejmują prawie wszystkie dyscypliny nauk prawnych. Prace badawcze prowadzone są indywidualnie, w katedrach oraz w małych zespołach badawczych. Podstawowymi formami organizacyjnymi działalności naukowej są: pracownicze seminaria naukowe prowadzone w katedrach, wykłady fakultatywne, wykłady prowadzone przez zapraszanych naukowców z kraju i z zagranicy, seminaria i konferencje naukowe, w tym z udziałem wybijających się studentów i uczestników studium doktoranckiego.
Wydział Prawa i Administracji UMK w Toruniu uzyskał w środowisku ogólnopolskim i międzynarodowym status ośrodka wiodącego w zakresie badań nad współczesnym prawem i ustrojem Republiki Włoskiej. Od przeszło trzydziestu lat dzięki zaangażowaniu prof. Zbigniewa Witkowskiego systematycznie rozwija się współpraca naukowa pomiędzy Wydziałem Prawa a czołowymi włoskimi ośrodkami naukowo-badawczymi z Rzymu, Palermo, Molise, Florencji, Wenecji oraz Messyny. W ramach tej współpracy, z inicjatywy prof. Z. Witkowskiego oraz prof. Gian C. De Martina z Uniwersytetu LUISS Gudio Carli w Rzymie, już od 15 lat odbywają się Polsko-Włoskie Kolokwia Prawnicze. Organizowane w cyklu dwuletnim na przemian w Polsce i we Włoszech spotkania włoskich i polskich prawników pozwalają na dyskusję o newralgicznych z punktu widzenia funkcjonowania współczesnego państwa problemach. Dotychczas tematami kolokwiów były m.in. kierunki transformacji ustrojowych, sądownictwo konstytucyjne i przemiany prawa wyborczego w obu krajach. W celu upowszechniania wyników badań naukowych systematyczne ukazują się także wspólne publikacje pokonferencyjne w prestiżowych wydawnictwach naukowych (Cedam Wolters Kluwer – Włochy i Wydawnictwo UMK – Polska). Ważnym i prestiżowym przedsięwzięciem jest prowadzenie 9-punktowego Rocznika Naukowego, wydawanego w wersji papierowej i elektronicznej pn. Toruńskie Studia Polsko-Włoskie/Studi polacco-italiani di Toruń (red. naczelny prof. Z. Witkowski WPiA UMK), skupiającego badaczy polskich i włoskich historii, historii prawa, ustrojów państwowych oraz literaturoznawców włoskich (czasopismo ma interdyscyplinarny wymiar z uwagi na silną także filologię włoską na UMK (z-ca red. naczelnego prof. C. Bronowski z Wydziału Filologicznego UMK). Owocem współpracy polsko-włoskiej jest zaproszenie prof. Zbigniewa Witkowskiego do rady naukowej włoskiego czasopisma Agricoltura-Istituzioni-Mercati. Rivista di diritto agroalimentare e dell Ambiente oraz 6-obosowego Zespołu Doradczego przy Centro di Ricerca sulle Amministrazioni Pubbliche Vittorio Bachelet. Prof. Z. Witkowski był także współinicjatorem podpisania Protokołu Polsko-Włoskiego o powołaniu do życia (pod Patronatem Ambasadora Włoch w Polsce p. Marii Blefari-Melazzi) Polsko-Włoskiego Klubu Profesorów Prawa Konstytucyjnego. W 2016 r. Wydział otrzymał również zaproszenie i przystąpił do Programu Joint Master in Parliamentary Procedures and Legislative Drafting (EUPADRA) Erasmus + Programme, European Commission, organizowanego przez School of Government LUISS Guido Carli Rzym, Instituto de Derecho Parlamentario Universidad Complutense de Madrid I Institute of Advanced Legal Studies University of London.
Toruński Wydział Prawa i Administracji jest także wiodącym w Polsce i jednym z liczących się w Europie ośrodków zajmujących się badaniami nad prawem i ustrojem Republiki Czeskiej. Przejawia się to w szczególności badaniami naukowymi nad prawem konstytucyjnym – od 2009 roku, a więc przez 8 lat naukowo-badawczej inicjatywy polsko-czeskiej (a od 2015 r. polsko-czesko-słowackiej) odbywają się cykliczne seminaria prawnicze. Dotąd odbyło się pięć edycji, które w celu upowszechniania nauki w naszej części Europy organizowane są co dwa lata na przemian w Polsce i w Czechach (I seminarium – Toruń 2008, II seminarium – Praga 2010, III seminarium – Toruń 2012, IV seminarium – Ołomuniec 2015, V seminarium – Krynica Zdrój 2017), ze stałym udziałem 3 polskich uniwersytetów (UMK, UG oraz UŁ) i 3 czeskich uniwersytetów (Praga, Ołomuniec, Pilzno) i systematycznym przyrostem kolejnych zainteresowanych uczelni polskich (Olsztyn) oraz słowackich (Bratysława, Słowacka Akademia Nauk, Trnava). W celu upowszechniania wyników pracy naukowej Wydział zapewnia systematycznie, pod wspólną polsko-czeską redakcją, publikacje pokonferencyjne w wydawnictwach naukowych (Leges Praha, Wyd. Uniwersytetu J. Palackeho w Ołomuńcu i Wydawnictwo UMK – Polska). Ponadto od 2010 prof. Z. Witkowski jest zewnętrznym ekspertem ewaluacyjnym Czeskiej Akademii Nauk, a w 2017 roku Uniwersytet J. Palackeho w Ołomuńcu zaprosił Go do grona międzynarodowych ekspertów ds. ewaluacji i referencji badań naukowych. Natomiast dr hab. Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz od 2011 r. jest członkiem Rady Redakcyjnej prestiżowego prawniczego czeskiego czasopisma naukowego Stowarzyszenia Prawników Czeskich “VŠEHRD”, wydawanego w Pradze od 1919 roku.
Wydział Prawa i Administracji UMK w Toruniu od wielu lat jest także prężnym ośrodkiem badań nad prawem morza. Współtworzenie polskiego i międzynarodowego prawa morskiego jest realizowane przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Morskiego przy Ministrze Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, w której WPiA posiada silną reprezentację: Prof. M. Dragun-Gertner pełni funkcję przewodniczącej, a od 2015r. stałym członkiem jest dr Z. Pepłowska-Dąbrowska. Rezultaty prac zostały przedstawione m.in. podczas VI Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów we wrześniu 2016 r. w referacie ww. pt. Ochrona słabszej strony w umowach przewozu pasażerów drogą morską. Proponowane zmiany w Kodeksie morskim. Na Wydziale funkcjonuje także wyspecjalizowana w zakresie prawa morskiego jednostka organizacyjna, którego pracownicy uczestniczą aktywnie w pracach o charakterze międzynarodowym stale reprezentując Polskę na konferencjach Comité Maritime International (CMI), mającej status konsultanta przy Międzynarodowej Organizacji Morskiej, co umożliwia wymianę doświadczeń naukowych.
Ważne miejsce w toruńskiej historyczno-prawnej przestrzeni badawczej zajmuje problematyka prawa niemieckiego i jego wpływ na prawo polskie. Efektem aktywizacji współpracy polsko-niemieckiej jest udział dr A. Tarnowskiej w projekcie realizowanym na Uniwersytecie w Passau pod kierunkiem prof. U. Müssig: ReConFort – Reconsidering Constitutional Formation. Projekt o wartości ok. 2 mln euro jest finansowany przez European Research Council. Nasi naukowcy brali także czynny udział w działalności niemieckich towarzystw naukowych: Historische Kommission zu Berlin (profesorowie: S. Salmonowicz, D. Janicka) i Societas Jablonoviana w Lipsku (prof. S. Salmonowicz), referowali i popularyzowali w Niemczech wyniki badań naukowych, publikując m.in. prestiżowym w czasopiśmie Zeitschrift für Neuere Rechtsgeschichte. Wymiernym efektem współpracy polsko-niemieckiej są także liczne przedsięwzięcia naukowe organizowane przez Wydział, takie jak choćby XVIII. Deutsch-Polnisches Verwaltungskolloquium: Instrumenten und Akteursmix im Verwaltungsrecht czy VIII Zjazd Historyków Prawa Państw Nadbałtyckich: 8th Conference on Legal History in the Baltic Sea Area.
Bez wątpienia WPiA jest wiodącą w Polsce i jedną z czołowych w Europie jednostek zajmujących się badaniami nad prawnymi aspektami bezpieczeństwa państwa i obywateli. W latach 2015-16 na WPiA zrealizowano projekt badawczy Security in V4 constitutions and political practices, współfinansowany ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Liderem projektu był UMK, ponadto brali w nim udział uczeni z Czech (m.in. Uniwersytet Karola w Pradze), Słowacji (Uniwersytet Komenského w Bratysławie) oraz Węgier (Pécsi Tudományegyetem i Pázmány Péter Katolikus Egyetem w Budapeszcie). Projektem kierowała prof. A. Bień-Kacała z Katedry Prawa Konstytucyjnego. W ramach realizacji zadania zorganizowano cykl konferencji i seminariów o zasięgu krajowym i międzynarodowym oraz wydano dwie monografie. Pod koniec 2016 roku pracownicy Wydziału dr. hab. K. Witkowska-Chrzczonowicz, prof. A. Bień-Kacała oraz dr M. Serowaniec zostali także zaproszeni do udziału w międzynarodowym projekcie badawczym National Security and Privacy – Constitutional Challenges, finansowanym przez węgierskie Ministerstwo Sprawiedliwości (ref. Nr IX-Sz/23/2017). Kwestii bezpieczeństwa konsumentów poświęcona była z kolei Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Ochrona praw konsumentów na rynku usług transportowych (Toruń 16-17 grudnia 2016 r.). Pozyskiwane środki zewnętrzne (ponad 200 tys. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska) przyczyniły się z również do podjęcia badań w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego.
Wydział Prawa i Administracji UMK w Toruniu przykłada także olbrzymią wagę do kształtowania świadomości wyborczej wśród młodego pokolenia Polaków. Na WPiA utworzono specjalistyczne Centrum Studiów Wyborczych, które zorganizowało dotychczas cztery kolejne edycje obchodów Światowego Dnia Wyborów (Global Elections Day). Organizacja tych obchodów, którym towarzyszą wydarzenia popularyzujące wiedzę o wyborach, są jedynymi tego rodzaju inicjatywami naukowymi i naukowo-dydaktycznymi w Polsce i w regionie, ponieważ ich uczestnikami byli badacze prawa wyborczego z innych krajów (np. Czech i Ukrainy) oraz przedstawiciele ACEEEO i OBWE. Pod patronatem PKW i Krajowego Biura Wyborczego WPiA przygotowuje wydarzenia związane z upowszechnianiem wyników badań nad wyborami (np. seminaria poświęcone aktualnym problemom prawa wyborczego oraz Wykłady im. Prof. W. Komarnickiego, których prelegentami są najznamienitsi konstytucjonaliści, politologowie, socjologowie i praktycy wyborów). Organizowanym seminariom towarzyszyły prezentacje projektów realizowanych przez WPiA, m.in. przygotowanego we współpracy z Biurem Informacyjnym Parlamentu Europejskiego w Polsce projektu Wybory – Lubię to! ukierunkowanego na edukację wyborczą młodych wyborców czy unikalnego projektu multimedialnej platformy edukacyjnej Szkoła Wyborów dla tzw. wyborców pierwszego razu (first time voters) realizowanego przez jedyne tego typu w Polsce Studenckie Koło Naukowe Prawa Wyborczego “Elektor”. Koło otrzymało wiele wyróżnień Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (m.in. w konkursie StRuNa, w 2013 r. i w 2015 r., w kategorii “Konferencja Roku”).
W strukturze Wydziału powołany został również Ośrodek Studiów Fiskalnych (OSF), który ma odgrywać rolę platformy wymiany myśli między teoretykami a praktykami prawa podatkowego. Działalność OSF przybiera klasyczne formy aktywności uniwersyteckiej (w tym: utworzenie kierunku doradztwo podatkowe), ale charakterystyczną cechą jest włączanie w badania naukowe przedstawicieli praktyki. OSF wykreował też nowatorski w Polsce cykl konferencji, w których uczestniczą sędziowie, pracownicy naukowi, praktycy, a główną osią są wystąpienia i dyskusje skoncentrowane na analizie najnowszych orzeczeń sądowych w sprawach podatkowych. OSF bierze udział w konsultacjach aktów normatywnych, współpracując w tym zakresie z Ministerstwami Rozwoju, Finansów oraz Infrastruktury i Budownictwa. Pracownicy Ośrodka uczestniczą też w gremiach konsultacyjnych, takich jak Rada Konsultacyjna Prawa Podatkowego przy Ministrze Finansów.
Na Wydziale utworzono ponadto Centrum Badań nad Cyberprzestępczością, które prowadzi działalność badawczo-edukacyjną w zakresie problematyki przestępczości w świecie wirtualnym. Jest ono traktowane przez Komisję Europejską jako polskie centrum doskonałości badań nad cyberprzestępczością, co czyni je jednostką unikatową w skali kraju. W latach 2013 – 2015 na WPiA zrealizowano projekt badawczy współfinansowany przez KE, którego liderem był UMK (Towards a Polish Cybercrime Centre of Excellence o wartości 536,3 tys. zł). W ramach projektu przeanalizowano kwestię współpracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości z operatorami telekomunikacyjnymi i podmiotami świadczącymi usługi drogą elektroniczną.
Toruński Wydział Prawa i Administracji uchodzi także za czołowy ośrodek badań nad prawami człowieka. Od 12 lat Wydział realizuje bowiem współpracę międzynarodową z The John Felice Rome Center of Loyola University of Chicago. Jednym z efektów tej współpracy jest uruchomienie w instytucji partnerskiej tzw. Polish Studiem Program Loyola University of Chicago. Poza wymianą opracowań naukowych oraz krótkoterminowymi wizytami w zagranicznych ośrodkach partnerskich, Wydział corocznie organizuje w Toruniu 2-dniowe sympozja naukowe w cyklu Human Rights and a Just Society. Każdorazowo poświęcone są one aktualnym problemom ochrony praw człowieka we współczesnym świecie, a uczestniczą w nich naukowcy, praktycy oraz liczni polscy i amerykańscy studenci. Wydział jest także współorganizatorem cyklicznego warszawsko-toruńskiego Kolokwium naukowego praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego.
Nasi pracownicy doceniani są w kraju i za granicą uzyskując krajowe i międzynarodowe granty badawcze, tytuły doktora honoris causa (prof. B. Brzeziński), wchodząc w skład Komitetu Nauk Prawnych PAN, PAU w Krakowie, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów, do rad redakcyjnych prestiżowych w kraju i za granicą prawniczych periodyków naukowych, uzyskując powołania do Sądu Najwyższego RP, sądów apelacyjnych i sądów administracyjnych, czy uczestnicząc w pracach komisji kodyfikacyjnych czołowych dyscyplin prawniczych. Także prace prawników z Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu spotykają się z bardzo dobrym przyjęciem w piśmiennictwie naukowym, o czym świadczą liczne cytowania oraz recenzje w najpoważniejszych periodykach prawniczych.